- Strona główna

W dniu dzisiejszym odbył się drugi etap konkursu historycznego "Przemyśl podczas II wojny światowej". 

Przypomnijmy, że pierwszy etap konkursu polegał na  przygotowaniu pracy składającej się z jednej fotografii z rodzinnych zbiorów bądź wykonanej samodzielnie, z merytorycznym opisem. Fotografie musiały  przedstawiać osoby, obiekty, miejsca związane z okresem II wojny światowej z terenu Przemyśla lub jego okolic.

Do drugiego etapu konkursu zakwalifikowało się dziesięciu uczniów, ale ostatecznie w konkursowe szranki stanęło dziewięciu uczestników, którzy z zaangażowaniem rozwiązywali test zwierający pytania dotyczące historii Przemyśla w okresie II wojny światowej. Wydarzenie rozpoczęła dyrektor Archiwum, Elżbieta Laska, zaś zmaganiom uczniom przyglądało się Jury, w składzie: dr Marcin Duma, dr Izabela Fac oraz Rafał Paśko, informując o zasadach II etapu konkursu i mocno dopingując konkursowiczów.

Po oddaniu testu, uczniowie otrzymali publikację "Drachen", autorstwa Rafała Paśko wraz z  dedykacją oraz okazjonalne notesy.

Partnerami konkursu są: Rycerskie i Szpitalne Bractwo św. Łazarza z Jerozolimy - Stowarzyszenie Katolickie, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Przemyślu oraz Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Oddział w Przemyślu.

W przemyskich księgach kryminalnych, znajdujących się w zespole Akta miasta Przemyśla (sygn.79-85, 1071-1093), pochodzących z XVI-XVIII wieku, pojawia się kilkanaście wpisów w większym lub mniejszym stopniu dotyczących zarzutu czarostwa. Jest to m.in. sprawa z 1606 roku, kiedy to Agnieszka, żona Sebastiana, skarżyła się przed urzędem ław­ni­czym na Reginę Murarkę o zniesławienie. Regina miała o niej publicznie powiedzieć, że otruła swego męża, dlatego teraz prosi, aby jej to udowo­d­niła. Według zeznań oskarżonej, trucizna miała być podana wraz z przypra­wioną gęsią, której niosąca tę potrawę pasierbica Agnieszki, nie chciała dać jej do spróbowania. Przesłuchiwana pasierbica nie potwierdziła tych słów, przyznała jednak, że słyszała o tym od Zofii Buliny (Baliny). Zofia jej zeznaniom zaprzeczyła. Zachował się także dokument z 1618 roku, w którym przemyski urząd wójtowsko-ławniczy stwierdził, że uczciwa Ewa Cieślanka, miesz­czka przemyska, niesłusznie pomówiona została przez Waskona Litew­czaka o czynienie czarów i guseł.

Interesujące są  akta procesu związanego z niejaką Zofią Kolibabichą. W 1630 roku przed przemyskim sądem toczył się głośny proces o świętokradztwo, który rozpoczął się po tym, jak Katarzyna Kucharzowa przyłapana została podczas komunii w kościele na próbie kradzieży hostii. Postawiona przed trybunałem przyznała się do winy, ale podczas długich przesłuchań podawała różne przyczyny popełnienia tego czynu – raz kradzieży chciała dokonać na polecenie Żydów przemyskich Moszka Szmuklerza i Łachmana (za co miała otrzymać kożuch, suknię i pieniądze), innym razem, by zajść z mężem w ciążę, a jeszcze kolejnym – bo prosiła ją o to znajoma Zofia Kolibabicha. Kucharzową poddano torturom (tractus et igne) i skazano na śmierć przez spalanie na stosie. Zofia Kolibabicha także musiała stanąć przed sądem. Na pyta­nia sędziów, czy jest czarownicą odpowiedziała tak, jak jej radziły niewias­ty z miasta - „żadnych czarownic nie znam i czarami się nie bawię”. Wierzyła, że jest niewinna, a taka odpowiedź pozwoli jej zachować życie. Jednak protokół z przesłuchania Kolibabichy (prowadzonego także m.in. o godzinie trzeciej nad ranem i z użyciem tortur), zawiera infor­mac­je o innych znanych i stosowanych przez nią czarach. W związku z tą sprawą został oskarżony i stracony Żyd przemyski Mosze ben Israel zwany Szmuk­lerzem. Poemat upamiętniający jego śmierć napisał jeszcze w pierwszej połowie XVII wieku Szabbataj ben Icchak. Jest to 45-strofowa pieśń zawierająca opis aresztowania, procesu i stracenia Szmuklerza,  jednocześnie podkreślająca „postawę oskarżonego, który pomimo zadawanych mu tortur nie przyznał się do winy, a śmierć przyjął z godnością, w ostatnich chwilach swego życia odmawiał modlitwę Szema Israel”.

Na podstawie: M. Kowalska-Cichy, Magia i procesy o czary w XVII-wiecznych księgach kryminalnych miasta Przemyśla, „Przemyskie Zapiski Historyczne. Studia i materiały poświęcone historii Polski Południowo-Wschodniej”, R. XVIII: 2010-2011, s. 5-20.

W dniu dzisiejszym ucznowie III klasy Szkoły Podstawowej nr 6 w Przemyślu, podczas lekcji archiwalnej, zapoznali się ze znaczeniem zasobu Archiwum w poznawaniu przeszłości. Zajęcia wprowadziły ich w świat przemyskich dokumentów, a kreatywna zabawa ułatwiła zapamiętanie poznanych wiadomości. Zdobyta na lekcji wiedza o historii miasta wykorzystana została również w części plastycznej, gdy uczniowie tworzyli herb miasta w oparciu o nasze materiały. Dziękujemy za wspólnie spędzony czas.

16 listopada odwiedzili nas uczniowie II klasy Szkoły Podstawowej nr 16 w Przemyślu. Zapoznali się z pracą archiwisty oraz zasobem przemyskiego Archiwum, zwiedzili także wystawę ukazującą bogactwo zbiorów prywatnych. W ramach zajęć kreatywnych ułożyli puzzle stanowiące przykłady przechowywanych dokumentów. Dziękujemy za bardzo miłą wizytę i zaangażowanie w zajęciach.