Gryzelda Konstancja Wiśniowiecka – kobieta niepospolita

5 marca 2020

W zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu zachowały się dwa listy pisane przez Gryzeldę Konstancję Wiśniowiecką, żonę Jeremiego Wiśniowieckiego, zwanego Jaremą.

Gryzelda urodziła się w 1623 roku. Była córką kanclerza Tomasza Zamoyskiego i Katarzyny z Ostrogskich, siostrą Jana Sobiepana Zamoyskiego i Barbary Konstancji, żony Aleksandra Koniecpolskiego oraz matką Michała Wiśniowieckiego – króla Polski w latach 1669-1673. Uzdolniona intelektualnie, pobierała nauki u profesorów Akademii Zamojskiej; w wieku 10 lat pisała już listy po łacinie, uczyła się filozofii i innych przedmiotów humanistycznych. 27 II 1639 r. poślubiła Jeremiego Wiśniowieckiego, wnosząc mu olbrzymi posag (120 000 zł w gotówce i 80 000 w klejnotach). Po zawarciu małżeństwa mieszkała w rezydencji Wiśniowieckich w Białym Kamieniu, a następnie w Wiśniowcu. Od 1650 r. przebywała w Krzeszowie, by po śmierci męża (zm. 20 VIII 1651) powrócić w 1652 lub 1653 r. do Zamościa. Zmarła w Zamościu 17 IV 1672 r. Zgodnie z wyrażonym w testamencie życzeniem pragnęła spocząć w kościele zamojskim, została jednak pochowana w katedrze św. Jana w Warszawie. (źródło: Pasaż Wiedzy Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie)

Przechowywane w Archiwum Państwowym w Przemyślu listy Gryzeldy pochodzą z lat 1667, 1669 i dotyczą jej sporu z Zamoyskimi o zniesienie ordynacji i zachowanie dóbr dla syna Michała. Pierwszy z nich, pisany w Zamościu 22 XI 1667 r., kierowany jest do szlachty. Rozpoczynają go słowa: Im bardziej zawzięta chciwość na dobra nasze Ich Mościów PP. Zamoyskich zabiera się, nie przestając wszelkimi a najbardziej niesłusznemi środkami starać się o to…

Adresatem drugiego listu (Zamość, 29 II 1669 r.) jest Andrzej Kuczkowski, tytułowany miłym panem i przyjacielem, któremu księżna była wdzięczna za pomoc w sprawie ordynackiej z pany Zamoyskimi chciwemi dziedzictwa mego.

Listy sygnowane są pieczęcią "Zbiory Osińskich w Przemyślu". Zostały podarowane przez Władysława Opalińskiego i włączone do kolekcji braci Osińskich. Następnie, po założeniu Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu w 1909 r., stały się częścią zbiorów archiwalnych TPN. Po likwidacji Towarzystwa w 1951 r., listy wraz ze zbiorami TPN, trafiły do zasobu przemyskiego archiwum państwowego. Są przechowywane w zesp. nr 161 Akta rodziny Borowskich z Borowej koło Mielca oraz rodzin spokrewnionych (Mrowińskich, Kuczkowskich, Wiktorów i Romerów (sygn. 71-72), natomiast akta związane z Andrzejem Kuczkowskim znajdują się w zesp. nr 1918 Zbiór akt rodzinno-majątkowych w zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu (sygn. 64-69).

 

 

 

 

 

 

Galeria

  • Powiększ zdjęcie Akta r. Borowskich, sygn. 71 podpis Gryzeldy Wiśniowieckiej

    Akta r. Borowskich, sygn. 71 podpis Gryzeldy Wiśniowieckiej

  • Powiększ zdjęcie Akta r. Borowskich, sygn. 71

    Akta r. Borowskich, sygn. 71

  • Powiększ zdjęcie Akta r. Borowskich, sygn. 71_2

    Akta r. Borowskich, sygn. 71_2

  • Powiększ zdjęcie Akta r. Borowskich, sygn. 72

    Akta r. Borowskich, sygn. 72

  • Powiększ zdjęcie Akta r. Borowskich, sygn. 72_2

    Akta r. Borowskich, sygn. 72_2

Rozwiń Metryka

Podmiot udostępniający informację:
Data utworzenia:2020-03-05
Data publikacji:2020-03-05
Osoba sporządzająca dokument:
Osoba wprowadzająca dokument:Ewa Grin-Piszczek
Liczba odwiedzin:3392