Jesteś tutaj: Start / Półka Archiwisty

Półka Archiwisty

  • Drukuj zawartość bieżącej strony
  • Zapisz tekst bieżącej strony do PDF

Artykuły

Przejdź do - Przepis na ocet siedmiu (czterech) złodziei

Przepis na ocet siedmiu (czterech) złodziei

7 stycznia 2016

Ocet siedmiu (czterech) złodziei był używany dawniej jako lek oraz zabezpieczenie przed zachorowaniem na dżumę. Według legendy, przepis na niego wyjawili złodzieje, którzy okradali zwłoki zmarłych w czasie panowania epidemii, sami pozostając zdrowymi. Gdy groziła im kara śmierci, sędziowie postawili ultimatum: albo poniosą śmierć albo zdradzą, w jaki sposób się zabezpieczają przed zarazą. Okazało się, że używali owego specyfiku.

Legendy o occie mają francuskie i angielskie korzenie, ale używano go także na terenie Rzeczypospolitej. W zasobie Archiwum zachowały się dwa przepisy na sporządzenie octu siedmiu (czterech) złodziei. Pierwszy z nich jest zatytułowany: „Sposób preparowania octu czterech złodziejów służący od wszelkiej zarazy y powietrza”, a drugi - „Recepta od zarazy powietrznej w roku 1770 w Samborze”. Receptury pochodzą z lat 70-tych XVIII wieku.

Według współczesnych przepisów, ocet siedmiu (czterech) złodziei można stosować jako przyprawę, przy infekcjach dodawać do kąpieli, używać do dezynfekcji i czyszczenia domowych powierzchni oraz jako środek odstraszający owady. Zachęcamy do skorzystania z przepisów zachowanych w zasobie Archiwum, w zespole Kapituła Greckokatolicka w Przemyślu.

Przejdź do - Życzenia świąteczno-noworoczne

Życzenia świąteczno-noworoczne

22 grudnia 2015

Życząc pogodnych i udanych Świąt Bożego Narodzenia oraz pomyślnego Nowego Roku prezentujemy noworoczny druk z 1848 roku, przechowywany w aktach zespołu Archiwum Zamku Leskiego Krasickich.

Przejdź do - Materiały rodziny Schallerów

Materiały rodziny Schallerów

2 grudnia 2015

W listopadzie tego roku odbyła się uroczystość przekazania pod opiekę strzelców Jednostki Strzeleckiej przy II Liceum Ogólnokształcącym odrestaurowanego nagrobka rodziny Schallerów (rodzeństwa Kazimierza oraz Marii).

W zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu zachowały się materiały dotyczące Schallerów, zgromadzone w zespole nr 2251 Materiały rodziny Schallerów.

Rodzicami Marii i Kazimierza byli Franciszek i Józefa, zd. Narowska. Schallerowie mieszkali przy ul. Grunwaldzkiej 30 w Przemyślu.

Kazimierz Schaller (ur. 1896 roku we Lwowie) po ukończeniu gimnazjum zasańskiego w Przemyślu wstąpił do Legionu Wschodniego, następnie walczył na froncie włoskim. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę jako porucznik, dowódca 2 kompanii 37 pp Wojska Polskiego, brał udział w walkach z oddziałami ukraińskimi w Niżankowicach, Chyrowie, a od końca grudnia w walkach pod Lwowem. Walczył m.in. pod Suchowolą, Batatowem, Skniłowem. 30 IV 1919 roku we wsi Glinna jego oddział został otoczony, a sam Schaller zginął w walce. Został odznaczony orderem Virtuti Militari (krzyż srebrny nr 8026), a także „Gwiazdą Przemyśla”.

Maria Schaller (ur. w 1899 r. w Przemyślu), kształciła się w Przemyślu, następnie na UJK we Lwowie, Lwowskim Instytucie Muzycznym, Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. W 1932 r. obroniła na Wydziale Humanistycznym UJK doktorat z filozofii z zakresu filologii polskiej. Uczyła w przemyskich szkołach języka polskiego oraz muzyki (m.in. w II Państwowym Gimnazjum i Liceum im. K. Morawskiego w Przemyślu oraz w I Państwowym Gimnazjum i Liceum im. J. Słowackiego w Przemyślu).

Dr Maria Schaller była jedną z pierwszych nauczycielek powstałej w 1945 roku prywatnej Przemyskiej Szkoły Muzycznej. W 1953 r. szkoła ta została upaństwowiona, a Maria Schaller uczyła w niej przedmiotów teoretycznych oraz w sekcji fortepianu (do 1972 roku). Po przejściu na emeryturę mieszkała samotnie w Przemyślu. Została zamordowana we własnym mieszkaniu przy ul. Grunwaldzkiej 30 w nocy z 27 na 28 IV 1977 r. przez dwójkę sprawców.

 

Przejdź do - Ksiądz Aleksander Jełowicki - duszpasterz Wielkiej Emigracji

Ksiądz Aleksander Jełowicki - duszpasterz Wielkiej Emigracji

18 listopada 2015

W zespole Archiwum Zamku Leskiego Krasickich znajduje się bogata i liczna korespondencja przedstawicieli tego rodu m.in. z osobami, które na trwałe zapisały się na kartach historii. Taką postacią był niewątpliwie ksiądz Aleksander Jełowicki (ur. w 1804 r. w Hubniku). Brał udział w powstaniu listopadowym, po upadku którego przedostał się do Galicji, a następnie do Francji. Był współzałożycielem Towarzystwa Pomocy Naukowej, a także członkiem, a od 1935 r. sekretarzem Towarzystwa Literackiego. Pomagał wielu emigrantom, m,.in. wspomagał chorego Maurycego Mochnackiego, sfinansował paryskie wydania „Dziadów” cz. III i „Pana Tadeusza” Mickiewicza. Od 1833 r. był jego mecenasem.

W 1835 r. wraz z Eustachym Januszkiewiczem i Stefanem Dembowskim założył Drukarnię i Księgarnię Polską w Paryżu pod nazwą Jełowicki i S-ka. Spółka wydawała dzieła K. Brodzińskiego, K. Hoffmanowej, I. Krasickiego, Z. Krasińskiego, W. Pola, J. Lelewela, J. Słowackiego i innych autorów. Jełowicki redagował również czasopisma, był tłumaczem, autorem artykułów i wspomnień. W 1838 r. rozpoczął naukę w seminarium duchownym w Paryżu, a rok później sprzedał drukarnię. W r. 1841 przyjął święcenia kapłańskie, a w następnym wstąpił do zgromadzenia zmartwychwstańców. Był przełożonym Misji Polskiej w Paryżu przy kościele św. Rocha, przyczynił się do budowy Kolegium Polskiego w Rzymie. Był również protektorem Makryny Mieczysławskiej, domniemanej ksieni bazylianek z Mińska (jak udowodniono, okazała się oszustką). W 1849 r. spowiadał i nawrócił przed śmiercią Fryderyka Chopina, który na łożu śmierci miał mu powiedzieć: „Bez ciebie, mój drogi, byłbym zdechł — jak świnia!"

W jednostce o sygn. 242 w Archiwum Zamku Leskiego Krasickich zachowały się 42 listy Jełowickiego kierowane do Edmunda Krasickiego i jego żony Anieli z Brzostowskich. Ksiądz był w bardzo bliskich stosunkach z Krasickimi – zajmował się ich dziećmi w czasie pobytu w Paryżu, a także opiekował się córką Krasickich Marią (ur. zm. 1855 r.), zwaną przez niego „Marynią”. Ks. Jełowicki w listach do Krasickich pisze o ich rodzinie, a także o swojej familii. Jego listy zawierają również informacje dotyczące życia polskiej emigracji: o Mickiewiczu, o Towiańskim i towiańczykach, jak również o duszpasterstwie polskim i zakonie zmartwychwstańców, do którego należał. Pierwszy list pochodzi z 1854 r, natomiast ostatni (pisany już przez sekretarza) datowany na 12 I 1877. Jełowicki zmarł 15 IV 1877 roku.

 

Przejdź do - "Gwiazda Przemyśla"

"Gwiazda Przemyśla"

28 października 2015

Gwiazda Przemyśla to odznaka przyznawana uczestnikom walk o zdobycie miasta Przemyśla toczonych od listopada 1918 do maja 1919. W listopadzie 1919 r. Komitet Wojskowo-Obywatelski opracował Statut Odznaki Honorowej dla obrońców Przemyśla pod nazwą „Gwiazda Przemyśla”. Projekt odznaki wykonali prof. Jankowski i inż. Kazimierz Osiński. Stempel został wykonany przez artystę plastyka Wiktora Włosińskiego, a odznaki wybijano w lwowskiej firmie E. Ungera.

Odznakę miały prawo nosić osoby wojskowe i cywilne uczestniczące w obronie miasta Przemyśla od 11 XI 1918 r. do dnia 18 XII 1918 r., jak też w obronie ziemi przemyskiej od 11 XI 1918 r. do 16 V 1919 r. na terenie Żurawicy, Medyki, Mościsk, Hussakowa, Siedlisk, Nowego Miasta, Miżyńca, Felsztyna, Chyrowa, Niżankowic, Kalwarii, Grochowiec, Pikulic, Krasiczyna, Wapowiec i Ostrowa. Czas ten został uznany za obronę frontową z narażeniem życia.

Odznaki były wydawane po zapłaceniu kosztów wybicia w kwocie 40 koron. W pierwszą rocznicę ustanowienia „Gwiazdy Przemyśla” Komitet Wojskowo-Obywatelski rozdał 1 tys. sztuk odznaczenia. K. Osiński w 1922 r. pisał, że do tego czasu „Gwiazdą” uhonorowano około 9 tys. osób. Wśród odznaczonych znaleźli się przemyscy harcerze i uczniowie zwani Orlętami Przemyskimi, m.in. Kazimierz Schaller, Mieczysław Zaleszczyk, Marian Schultz, Alfons Różycki, Edward Heil, Stanisław Czerepa, Wilhelm Słaby, Adam Kordecki i inni.

W zasobie przemyskiego archiwum w zespole Kapituła „Gwiazdy Przemyśla” w Przemyślu znajdują się m.in. rękopis statutu odznaki, wnioski o jej nadanie, legitymacje osób, którym nadano odznakę. Archiwum posiada również w swoich zbiorach afisz informujący o uroczystym wręczeniu obrońcom Przemyśla odznaki w dniu 11 IV 1920 r. (zbiór Afisze, plakaty i druki ulotne z terenu Przemyśla w zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu, sygn. 3051).

 

 

 

 

Przejdź do - Listy Zygmunta Kaczkowskiego do hrabiego Krasickiego

Listy Zygmunta Kaczkowskiego do hrabiego Krasickiego

1 października 2015

Zygmunt Kaczkowski (1825-1896) to poeta i powieściopisarz, działacz polityczny, finansista, dziś nieznany szerszemu gronu. Tymczasem konkurował on o palmę pierwszeństwa z Henrykiem Sienkiewiczem, a „gdyby nie współpraca z austriackim zaborcą i osąd II Rzeczypospolitej Kaczkowski byłby dziś patronem ulic, skwerów, szkół i katedr literatury”.

Ojciec Kaczkowskiego był administratorem majątku Fredrów w Cisnej. Zygmunt uczył się w szkołach we Lwowie oraz w Przemyślu, Samborze i Tarnowie. Studiował na uniwersytecie we Lwowie i Wiedniu. W r. 1846 znalazł się w oddziale powstańczym Bułharyna, a 1847 r. wraz z ojcem i siedmioma towarzyszami został skazany na karę śmierci, od którego to wyroku wniósł odwołanie. Po klęsce Wiosny Ludów przebywał we Lwowie, Krakowie, zaś w 1855 r. wyjechał do Paryża,gdzie założył czasopismo „Głos”. W 1861 r. został aresztowany i skazany na 5 lat więzienia za przedrukowanie odezwy Agatona Gillera (najwyższy trybunał we Wiedniu skrócił karę do 2 lat). W 1862 r. został ułaskawiony.

W czasie powstania styczniowego wziął udział w organizacji zaplecza powstańczego w Galicji. W listopadzie 1863 r. z przejętej szyfrowanej depeszy uzyskano informację, że Kaczkowski jest konfidentem policji austriackiej i denuncjuje galicyjskich działaczy politycznych. Tajny sąd obywatelski skazał go 21 I 1864 r. na utratę czci i banicję, jednak Rząd Narodowy wyroku tego nie zatwierdził. Kaczkowski wkrótce wyjechał do Paryża. Dopiero w 1920 r. historyk E. Barwiński na podstawie ujawnionych akt austriackich udowodnił, że Kaczkowski przez długie lata był płatnym agentem rządu austriackiego. Dzięki spekulacjom finansowym zdołał zgromadzić spory majątek. Współcześni nazywali go „geniuszem finansowym”.

Kaczkowski jest autorem powieści m.in. „Dziwożona”, „Wnuczęta”, „Rozbitek” oraz cyklu „Ostatni z Nieczujów”., który przyniósł mu największy rozgłos. Występował też z krytyką „Ogniem i mieczem” Sienkiewicza, z którym próbował rywalizować tworząc "Abrahama Kitaja" i "Olbrachtowych rycerzy". Został pochowany na cmentarzu w Montmorency.

W zespole Archiwum Zamku Leskiego Krasickich zachowało się 39 listów Kaczkowskiego do hrabiego Edmunda Krasickiego z lat 1850-1887, nadawanych z Bereźnicy, Lwowa, Wiednia, Paryża. Prezentujemy niektóre z nich.

 

 

 

 

 

Rozwiń Metryka

Podmiot udostępniający informację:
Data utworzenia:2015-03-24
Data publikacji:2015-03-24
Osoba sporządzająca dokument:
Osoba wprowadzająca dokument:
Liczba odwiedzin:65200