Archiwum Państwowe w Przemyślu

Jako pierwsi po wakacyjnej przerwie odwiedzili Archiwum Państowe w Przemyślu uczniowie klasy I z  Niepublicznej Szkoły Podstawowej Nr 2 KAMON w Przemyślu pod opieką Pani Katarzyny Zaleskiej i Pana Rafała Paśko. Mieli możliwość zapoznać się z dokumentami pergaminowymi, sposobem ich przechowywania i praktycznie zobaczyć jakie są ich metody konserwacji.

W 2017 roku przypada 110. okrągła rocznica śmierci Stanisława Wyspiańskiego, a w kraju organizowanych jest wiele imprez związanych z tym jednym z najwybitniejszych i najoryginalniejszych polskich artystów. W tym roku „Wesele” Wyspiańskiego zostało wybrane lekturą na Narodowe Czytanie, a 2 września cała Polska czytała ten utwór.

W zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu zachowały się materiały informujące o inscenizacjach sztuk Wyspiańskiego, mających miejsce w Przemyślu. W 1912 roku Polskie Towarzystwo Dramatyczne im. Aleksandra Fredry przedstawiało „Wesele” oraz „Noc listopadową”. W sezonie 1919/20 można było obejrzeć „Wesele” w wykonaniu aktorów Teatru Polskiego w Przemyślu (rolę Nosa powierzono tu wybitnemu aktorowi Kazimierzowi Opalińskiemu), a w 1928 tragedię „Sędziowie”.

Twórczość Wyspiańskiego była również tematem prelekcji, których mogli wysłuchać mieszkańcy Przemyśla. W 1932 r. Emil Zegadłowicz, przedstawiany jako „jeden z najznakomitszych pisarzy polskich doby współczesnej” wygłosił odczyt pt. Dwa czyny. Wyspiański i Piłsudski. Z kolei w 1933 roku wybitny polonista dr Stanisław Jerschina wygłosił 2-częściowy referat poświęcony twórczości Wyspiańskiego - 22 I tego roku wykład pt. „Wyspiański. Ideologia poety”, a tydzień później - „Wyspiański. Synteza estetyczna”.

Od 1 września br. nowe godziny otwarcia pracowni naukowej

 Pracownia naukowa czynna:

poniedziałek, wtorek, środa, piątek w godzinach 8.30-15.30,

czwartek w godzinach 8.30 – 17.30

W miesiącu lipcu i sierpniu nie ma dyżurów popołudniowych, Pracownia naukowa czynna:

 poniedziałek-piątek w  godzinach 8.30-15.30

Przemyśl jest położony nad Sanem, zaliczanym do najpiękniejszych rzek w Polsce. Nad Sanem, szczególnie w lecie, kwitło życie towarzyskie, a zmęczeni upałami mieszkańcy mogli wypocząć w tzw. łazienkach. W zbiorach prywatnych oraz w zbiorach wielu instytucji (także Archiwum Państwowego w Przemyślu) zachowały się karty pocztowe prezentujące widok nadsańskich łazienek czy Wybrzeża Franciszka Józefa. Prezentujemy inne – bardziej niebezpieczne oblicze „przemyskiego Sanu”, który potrafi być również rzeką groźną i nieujarzmioną. Największe powodzie, które dotknęły miasto i powiat miały miejsce m.in. w latach: 1867, 1893, 1900, 1909, 1913-1914, 1941. W zasobie naszego Archiwum znajdują się m.in: graficzne przedstawienie najwyższych i najniższych stanów wody w latach 1867-1908; dziennik dla stacji nr 96 wodoskazowej na rzece San w Przemyślu z 1908 r., w którym zaznaczano poziom wody oraz uwagi obserwatora (zesp. nr 908 Kierownictwo Regulacji Sanu w Przemyślu) oraz fotografie przedstawiające powódź w mieście, pochodzące głównie z 1941 roku (zesp. nr 1270 Teki inż. B. Gębarowicza i zesp. nr 2000 Materiały rodziny Bogusiewiczów).

Wyjazdy na wczasy, pobyty w uzdrowiskach i sanatoriach w kraju cieszą się wielką popularnością. Do Zakopanego, Krynicy, Iwonicza, a także leżącego obecnie na terenie Ukrainy Truskawca udawano się na wakacyjny wypoczynek także w okresie międzywojnia. Prezentujemy fotografie zachowane w zespole Materiały rodziny Bogusiewiczów przedstawiające kuracjuszy wypoczywających w Krynicy, Iwoniczu, Truskawcu, pochodzące z lat 30. ubiegłego wieku.

Przemyślanie (i nie tylko) mogli skorzystać z usług zakładu sanatoryjnego w rodzinnym mieście. W 1905 r. w Przemyślu otworzono zakład hydropatyczny doktora Kutny mieszczący się przy ul. Sanockiej. Jak informowała „Gazeta Przemyska” z 1909 r. (nr 43) w zakładzie znajdowały się m.in.: „parnia i szafki ogrzane gorącym powietrzem (..) woda w basenach przepływająca, wszelkie natryski, puryfikator do czyszczenia wnętrza zakładu, sala inhalacyjna wspólna, także odrębne gabinety”. W zakładzie leczono: „choroby krwi i nerwów, niedokrewność, osłabienie nerwów, reumatyzm, otyłość, katary dróg oddechowych, cierpienie serca, itp. („Przegląd Przemyski”, nr 131 z 1913 r.). W 1928 r. sanatorium dr Kutny zostało przejęte przez dr J. Bodensteina, a następnie przez dr Henryka Loebla. Otworzono w nim sanatorium ginekologiczno-położnicze, mieszczące sale: operacyjną, porodową, a także dla „osesków”.

Pracownicy Archiwum Państowego w Przemyślu wraz Panią Dyrektor, Anną Nowak, rozpoczęli wakacyjny czas z rzeszowskim Radiem Biwak. Pierwsze spotkanie miało miejsce w przemyskiej cukierni Kardamon, gdzie rozmawialiśmy o staropolskich podróżach, formach wypoczynku w czasach C. K. Monarchii oraz komuniakcji i środkach transportu. Natomiast w kolejnym spotkaniu, które odbyło się na Dworcu Głównym w Przemyślu opowiadaliśmy o powstaniu kolei w Przemyślu, pracy maszynistów w czasach C. K. Monarchii, o wybitnych postaciach, które gościły na przemyskim dworcu oraz o sposobach spędzania wolnego czasu przez mieszkańców Przemyśla.