- Strona główna

W latach 1914-1918 wielu Polaków spisywało swoje wojenne refleksje. Pisano dzienniki, rozpoczynając je właśnie z powodu rozpoczęcia wojny. Ziemianie, arystokraci, mieszczanie a także kobiety z tych kręgów ruszyły do piór mając świadomość, że na ich oczach zmienia się historia, dzieje się coś niezwykłego, o czym warto pisać. Szczególnie ważne w historii tego konfliktu zbrojnego były wydarzenia mające miejsce w otoczonym Twierdzą Przemyślu.

W zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu zachowały się dzienniki oraz kroniki dokumentujące wydarzenia z okresu I wojny światowej. Są to m.in. dziennik Józefy Prochazki (1891-1978), nauczycielki przemyskich szkół; dziennik Konstantyna Czechowicza z lat 1914-1915, biskupa przemyskiego obrządku greckokatolickiego (biskup zmarł 1 V 1915 r.); dziennik Stanisławy Bogusiewiczówny (1898-1981), opisujący wydarzenia z okresu maj-czerwiec 1915 roku w Brzeżanach. Cenne są także kroniki: Szkoły Ludowej Czteroklasowej Męskiej im. św. Jana Kantego w Przemyślu oraz parafii greckokatolickiej w Grabiu, k. Ożennej, opisujące m.in. wydarzenia z lat Wielkiej Wojny.

Niektóre z tych materiałów opublikowano nakładem Archiwum Państwowego w Przemyślu. Są to: Dziennik z okresu oblężenia i okupacji rosyjskiej Przemyśla w 1915 roku, Przemyśl 2015 (opr. M. Dalecki); Oblężenie i okupacja Przemyśla przez Rosjan w latach 1914-1915 według kroniki Szkoły ludowej Czteroklasowej Męskiej im. św. Jana Kantego, „Rocznik Historyczno-Archiwalny”, T. XXIII: 2011-2012, Przemyśl 2013, s. 179-190 (opr. M. Dalecki, A.K. Mielnik).

W 2017 r. roku do Archiwum Państwowego w Przemyślu powrócił dokument wydany przez króla Jana III Sobieskiego w 1674 roku, będący częścią zespołu archiwalnego Akta miasta Przemyśla, noszący sygn. 105D.

Dokument jest zatwierdzeniem statutu cechu przemyskich cyrulików przez Jana III Sobieskiego. W jego tekście wymieniono 24 artykuły, które obowiązywały przemyskich cyrulików. Dokument pisany jest w języku polskim oraz łacińskim.

Jako pierwsi po wakacyjnej przerwie odwiedzili Archiwum Państowe w Przemyślu uczniowie klasy I z  Niepublicznej Szkoły Podstawowej Nr 2 KAMON w Przemyślu pod opieką Pani Katarzyny Zaleskiej i Pana Rafała Paśko. Mieli możliwość zapoznać się z dokumentami pergaminowymi, sposobem ich przechowywania i praktycznie zobaczyć jakie są ich metody konserwacji.

W 2017 roku przypada 110. okrągła rocznica śmierci Stanisława Wyspiańskiego, a w kraju organizowanych jest wiele imprez związanych z tym jednym z najwybitniejszych i najoryginalniejszych polskich artystów. W tym roku „Wesele” Wyspiańskiego zostało wybrane lekturą na Narodowe Czytanie, a 2 września cała Polska czytała ten utwór.

W zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu zachowały się materiały informujące o inscenizacjach sztuk Wyspiańskiego, mających miejsce w Przemyślu. W 1912 roku Polskie Towarzystwo Dramatyczne im. Aleksandra Fredry przedstawiało „Wesele” oraz „Noc listopadową”. W sezonie 1919/20 można było obejrzeć „Wesele” w wykonaniu aktorów Teatru Polskiego w Przemyślu (rolę Nosa powierzono tu wybitnemu aktorowi Kazimierzowi Opalińskiemu), a w 1928 tragedię „Sędziowie”.

Twórczość Wyspiańskiego była również tematem prelekcji, których mogli wysłuchać mieszkańcy Przemyśla. W 1932 r. Emil Zegadłowicz, przedstawiany jako „jeden z najznakomitszych pisarzy polskich doby współczesnej” wygłosił odczyt pt. Dwa czyny. Wyspiański i Piłsudski. Z kolei w 1933 roku wybitny polonista dr Stanisław Jerschina wygłosił 2-częściowy referat poświęcony twórczości Wyspiańskiego - 22 I tego roku wykład pt. „Wyspiański. Ideologia poety”, a tydzień później - „Wyspiański. Synteza estetyczna”.

Od 1 września br. nowe godziny otwarcia pracowni naukowej

 Pracownia naukowa czynna:

poniedziałek, wtorek, środa, piątek w godzinach 8.30-15.30,

czwartek w godzinach 8.30 – 17.30

W miesiącu lipcu i sierpniu nie ma dyżurów popołudniowych, Pracownia naukowa czynna:

 poniedziałek-piątek w  godzinach 8.30-15.30

Przemyśl jest położony nad Sanem, zaliczanym do najpiękniejszych rzek w Polsce. Nad Sanem, szczególnie w lecie, kwitło życie towarzyskie, a zmęczeni upałami mieszkańcy mogli wypocząć w tzw. łazienkach. W zbiorach prywatnych oraz w zbiorach wielu instytucji (także Archiwum Państwowego w Przemyślu) zachowały się karty pocztowe prezentujące widok nadsańskich łazienek czy Wybrzeża Franciszka Józefa. Prezentujemy inne – bardziej niebezpieczne oblicze „przemyskiego Sanu”, który potrafi być również rzeką groźną i nieujarzmioną. Największe powodzie, które dotknęły miasto i powiat miały miejsce m.in. w latach: 1867, 1893, 1900, 1909, 1913-1914, 1941. W zasobie naszego Archiwum znajdują się m.in: graficzne przedstawienie najwyższych i najniższych stanów wody w latach 1867-1908; dziennik dla stacji nr 96 wodoskazowej na rzece San w Przemyślu z 1908 r., w którym zaznaczano poziom wody oraz uwagi obserwatora (zesp. nr 908 Kierownictwo Regulacji Sanu w Przemyślu) oraz fotografie przedstawiające powódź w mieście, pochodzące głównie z 1941 roku (zesp. nr 1270 Teki inż. B. Gębarowicza i zesp. nr 2000 Materiały rodziny Bogusiewiczów).