- Strona główna

Uprzejmie informujemy, że w siedzibie tutejszego Archiwum istnieje możliwość zakupu publikacji dr Anny Krochmal Archiwum historyczne eparchii przemyskiej. Z wymienionej pozycji skorzystać można również w Bibliotece Archiwum Państwowego w Przemyślu.

Książka ukazuje historyczne archiwum eparchii przemyskiej obrządku wschodniego w procesie jego kształtowania się. Uwzględnia dzieje diecezji i przemiany, jakim podlegała w czasie swojego istnienia. Pod względem zasięgu terytorialnego praca dotyczy obszaru prawosławnej, a następnie unickiej eparchii przemyskiej, której granice ulegały zmianom w różnych okresach historycznych. W pracy wykorzystani źródła drukowane. Podstawowe znaczenie miały źródła archiwalne do tematu przechowywane przede wszystkim w Archiwum Państwowym w Przemyślu.

Prof. dr hab. Witold Kołbuk (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II):

W Polsce nie ma drugiego takiego archiwum, które dysponuje tak olbrzymim zasobem archiwaliów do dziejów konfesyjnych wschodniego chrześcijaństwa. Precyzyjne omówienie, zwłaszcza zespołu Archiwum Greckokatolickiego Biskupstwa w Przemyślu, ale także i innych, znacznie skromniejszych, bez wątpienia ułatwi historykom poruszanie się po tych zasobach, a być może zainspiruje wielu badaczy do podjęcia badań nie tylko nad losami wschodniego chrześcijaństwa na pograniczu polsko-ruskim, ale także innych elementów życia społecznego, gospodarczego czy politycznego…

dr hab. Andrzej Gil, prof. KUL (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II):

Połączenie obu wątków – dziejów diecezji w szerokim kontekście historyczno-prawnym i losów jej dokumentacji – jest ogromnym atutem tej publikacji. Niemniej jednak jej waga jest o wiele bardziej znacząca, wypełnia ona bowiem bardzo dotkliwą lukę w literaturze...

W dniu 4 lutego 2017 r. w siedzibie Archiwum Państwowego w Przemyślu odbyło się spotkanie instruktażowe przeprowadzone przez Dyrektor Archiwum, Panią Annę Nowak, skierowane do przewodników PTTK.

W dniu 25 stycznia 2017 r. w siedzibie Archiwum Państowego w Przemyślu odbyła się sesja naukowa pt. " Nawet zły pokój jest lepszy niż dobra wojna", która połączona była z otwarciem wystawy ze zbiorów Archiwum Państwowego w Przemyślu.

W dniu 19 stycznia 2017 r pracownicy Archiwum Państowego w Przemyślu, Agnieszka Bobowska-Hryniewicz i  Marcin Walczak, wzięli udział w audycji Radia Rzeszów "Tu i teraz" emitowanej w tym dniu na żywo z przemyskiego stoku narciarskiego.

Na początku lutego Biblioteka Narodowa podała informację o zakupie na londyńskiej aukcji tzw. Godzinek Wargockiego. Jest to pięknie iluminowany, renesansowy rękopis z końca XV w. Pierwsza publiczna prezentacja po powrocie do kraju odbyła się w piątek, 3 lutego w Pałacu Rzeczypospolitej podczas konferencji prasowej z udziałem wicepremiera prof. Piotra Glińskiego, ministra kultury i dziedzictwa narodowego; Michała Krupińskiego, prezesa PZU oraz dr. Tomasza Makowskiego, dyrektora Biblioteki Narodowej.

Jakub Wargocki, który był jednym z właścicieli owego rękopisu, to przemyski rzemieślnik (krawiec) oraz rajca w latach 1558-1575. Był przedstawicielem rodziny, która należała do miejskiej elity władzy. Większość z nich była ławnikami oraz rajcami, pracowali także w kancelarii miejskiej. Jakub Wargocki pełnił także funkcję wójta sądowego, przewodniczącego ławie w latach 1555-1556 i był pisarzem miejskim w 1559 r. Zmarł w 1575 r.

Wargocki po śmierci pierwszej żony Doroty, poślubił Annę, córkę Piotra kowala. Jego dzieci to: Stefan, Maciej, Ambroży, Ewa i Katarzyna. Jakub miał także pasierba Marcina, syna Anny z pierwszego małżeństwa, noszącego jego nazwisko.

Informacje dotyczące Jakuba Wargockiego oraz jego rodziny zachowały się w zespole Akta miasta Przemyśla. Prezentujemy kilka z nich. Są to: wpis z 1542 r., w którym jego rodzice – Zofia i Marcin zapisują Jakubowi swoje dobra; wpisy z 1547 i 1559 r. dotyczące transakcji prowadzonych przez Wargockiego, a także jego żonę Dorotę. Oprócz tego, można zobaczyć stronę księgi, na której syn Jakuba – Maciej Wargocki podał informację o konieczności zrezygnowania przez niego z urzędu wójta sądowego z powodu rozruchów w mieście (1593 rok), a także wpis sprawy prowadzonej przez Annę Wargocką – wdowę po Jakubie z synem Maciejem (1587 r.). Skarżyła się wówczas: „Ja uboga wdowa i sirota będąc wielce ukrziwdzoną od syna swego...”

Kodeks "Godzinki Jakuba Wargockiego" można oglądać on-line https://polona.pl/item/65080344/0/

25 I w Archiwum Państwowym w Przemyślu otworzono wystawę pt. "Nawet zły pokój jest lepszy niż dobra wojna" prezentującą historię Żydów w Przemyślu podczas II wojny światowej. Ekspozycja została przygotowana w ramach obchodów IX Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na Podkarpaciu. Przedstawia historię Przemyśla i losów społeczności żydowskiej miasta z okresu 1939-1945, zebraną w zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu, a także w zasobach Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie, IYVO Institute for Jewish Research, Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie i Narodowego Archiwum Cyfrowego. Wystawa jest czynna do końca lutego 2017 roku, od poniedziałku do piątku, w godzinach 9.00-15.00.

W zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu przechowywane są liczne materiały dotyczące społeczności żydowskiej w Przemyślu, jak również w innych miejscowościach Rzeczypospolitej (także z miast i miasteczek obecnie znajdujących się na terenie Ukrainy). Są to akta stanu cywilnego, materiały dotyczące działalności i funkcjonowania gmin wyznaniowych oraz afisze, rękopisy, druki i inne dokumenty związane z Żydami m.in. z Przemyśla, Kańczugi, Oleszyc, Jarosławia, Sieniawy, Pruchnika, Wielkich Oczu, Radymna oraz Dobromila, Drohobycza, Jaworowa, Pomorzan, Złoczowa, Zbaraża, Tarnopola. Akta stanu cywilnego Izraelickich Gmin Wyznaniowych w Oleszycach i Kańczudze są dostępne w wersji on-line na stronie Archiwum www.przemysl.ap.gov.pl/skany.

Prezentujemy niektóre materiały związane z kulturą, religią i życiem codziennym społeczności żydowskiej. Są to: fragment tekstu sztuki „Farbogene Sztern” (Ukryte gwiazdy), przepisanej do zeszytu; fragmenty (strony tytułowe) Talmudu wydrukowanego w 1840 i 1845 r. w Czerniowcach; strony tytułowe dzieł rabinicznych (druk w 1895 r. we Lwowie i 1903 r. w Warszawie). Z życiem ludności żydowskiej w Przemyślu związane są: akt sprzedaży parceli żydowskich w Przemyślu z 1777 r., umowa prezydenta i rajców z Żydami przemyskimi z 1757 r.; obwieszczenie dotyczące wyniku wyborów do Rady żydowskiej gminy wyznaniowej w Przemyślu z 1928 r., a także fotografia macewy Etil Fejgi, zm. 18 szwat 652 (16.02.1892), znajdującej się na przemyskim cmentarzu przy ul. Słowackiego.